O prywatyzacji
W polskiej gospodarce mamy kilka rodzajów spółek. Nas najbardziej interesują spółki akcyjne.
W skrócie sa to przedsiębiorstwa, których kapitał zakładowy podzielony jest na akcje o równej
wartości. Obecnie kapitał zakładowy spółki akcyjnej musi wynosić minimum 100 tysięcy złotych.
Akcje mogą być przedmiotem obrotu t.j. kupowane i sprzedawane na przykład na Giełdzie
Papierów Wartościowych.
W PRL gospodarka w ramach centralnego planowania była podporządkowana państwu. W 1990
roku funkcjonowało w Polsce 8453 przedsiębiorstw państwowych. Dla porównania według stanu
na czerwiec 2014 r. jest ich już tylko 242. Jest to wynikiem prywatyzacji czyli zmiany właściciela
udziałów lub akcji przedsiębiorstwa. Skarb Państwa jest zastępowany przez właściciela
prywatnego. Do najważniejszych powodów prywatyzacji należy chęć zwiększenia wpływów do
budżetu państwa z tytułu sprzedaży udziałów. Prywatyzacja ma także wpływ na działanie samego
przedsiębiorstwa. Z reguły firmy prywatne są zarządzane lepiej niż te państwowe i przez to bardziej
wydajne.
W przypadku dużych państwowych spółek akcyjnych prywatyzacja przebiega w dwóch etapach.
Pierwszym z nich jest komercjalizacja przedsiębiorstwa czyli przekształcenie przedsiębiorstwa
państwowego w spółkę prawa handlowego. Najczęściej stają się jednoosobowymi spółkami Skarbu
Państwa.
Drugim etapem jest pierwsze zbycie akcji. W przypadku dużych spółek odbywa się głównie
poprzez ofertę publiczną na GPW. Skarb Państwa najczęściej zostawia sobie około 30% akcji tak,
żeby mieć wpływ na zarządzanie spółką. W tym miejscu zaczyna się rola akcji pracowniczych. Na
podstawie Ustawy z dnia 30 sierpnia 1996 r. o komercjalizacji i prywatyzacji przysługują one:
* osobom będącym pracownikami przedsiębiorstwa państwowego w dniu jego komercjalizacji.
* osobom, które przepracowały co najmniej dziesięć lat w komercjalizowanym przedsiębiorstwie
państwowym oraz jego poprzedniku albo w przedsiębiorstwie, które zostało
sprywatyzowane przez wniesienie do spółki oraz jego poprzedniku, a rozwiązanie stosunku
pracy nastąpiło wskutek przejścia na emeryturę lub rentę albo z przyczyn niedotyczących
pracowników,
* osoby, które po przepracowaniu dziesięciu lat w przedsiębiorstwie państwowym
podlegającym prywatyzacji oraz jego poprzedniku, zostały przejęte przez inne zakłady pracy.
Na akcje pracownicze przeznaczane jest 15% ogółu akcji. Rozdzielane są według stażu pracy
największe pakiety otrzymują osoby z ponad 24-letnim stażem.